.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Big Tech bizi yapay zekanın her şeyi değiştireceğine ikna etmek için milyarlar harcarken, bir grup start-up rahatsız edici bir gerçeği keşfetti: tüketiciler geçmişi iyileştirmek için geleceği hayal etmekten çok daha fazla para ödüyor.
MyHeritage, 2023 yılının 3. çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %12 artışla 55 milyon dolar gelir elde etti. Ana itici güç? Eski aile fotoğraflarını canlandıran araç Deep Nostalgia. Aynı dönemde OpenAI, GPT-4'ü geliştirmek için 700 milyon dolar harcadı ve iş modeli hala belirsizliğini koruyor.
Bu münferit bir durum değildir. Yapay zeka pazarındaki temel bir stratejik dönüşümün işaretidir: yapay nostaljinin ekonomik değeri, radikal inovasyonunkini aşmaktadır.
Duygusal Değerin Ekonomisi
Mordor Intelligence tarafından yapılan araştırmaya göre, 'yapay zeka bellek hizmetleri' pazarı halihazırda 2,8 milyar dolar değerinde ve 2028 yılına kadar yıllık %34 oranında büyüyecek. Ancak rakamlar hikayenin sadece yarısını anlatıyor.
Asıl devrim birim ekonomisinde.
FaceApp'in ARPU'su (Kullanıcı Başına Ortalama Gelir) 12,99 $'dır ve 6 ay sonra elde tutma oranı %78'dir. Buna kıyasla, çoğu B2C AI uygulaması %40'lık elde tutma oranıyla 3$ ARPU'yu aşmakta zorlanıyor.
Neden fark var?
Duygusal bilişim, üretkenlik araçlarından radikal biçimde farklı bir fiyat esnekliğine sahiptir. Kullanıcılar, hafıza ve nostaljinin sinirsel devrelerini harekete geçiren içerik için prim ödemeye istekliyken, 'rasyonel' araçlar için aboneliklere direniyorlar.
IBM araştırması, nostaljik içeriğin 'ileriye dönük' içeriğe kıyasla 2,3 kat daha fazla etkileşim yarattığını belgeliyor. Bu duygusallık değil, nörobilimdir: nostalji, dopaminerjik ödül sistemini yenilikten daha etkili bir şekilde harekete geçirir.
Minimum Uygulanabilir Geçmiş Stratejisi
Nostaljik şirketler benzersiz bir stratejik yaklaşım geliştirmiştir: yeni kullanım senaryoları keşfetmek yerine, mevcut kullanım senaryolarının duygusal deneyimini iyileştirirler.
Prisma Labs (Lensa AI) bu noktada mükemmel bir örnek. Midjourney ile işlevsellik konusunda rekabet etmek yerine, belirli bir iş akışına odaklandı: özçekimleri 'sihirli avatarlara' dönüştürmek. Sonuç: 2022'de %60 marjla 100 milyon dolar gelir.
Strateji kasıtlı olarak sınırlıdır:
- Yeni sorunları çözmeye çalışmamak
- Piyasayı keşfedilmemiş olasılıklar konusunda eğitmez
- Halihazırda var olan arzulara odaklanır (fotoğrafları iyileştirme, anıları yeniden yaşama)
Silikon Vadisi'nin '10x inovasyon' felsefesinin tam tersidir. Bu 1x duygu, 10x uygulama.
Konfor Bölgesi Rekabetçi Hendek
Burada en ilginç stratejik paradoks ortaya çıkmaktadır: nostalji, inovasyondan daha güçlü rekabet engelleri yaratmaktadır.
Bir kullanıcı bir uygulama tarafından 'geliştirilmiş' bir hafıza deposuna duygusal olarak yatırım yaptığında, değiştirme maliyeti sadece ekonomik değil psikolojik hale gelir. Microsoft Research, bu 'bağlanma etkilerinin' nasıl herhangi bir teknik platformdan daha güçlü bir kilitlenme yarattığını belgeliyor.
ReminiAI bunu mükemmel bir şekilde anladı: Geliştirilen her fotoğraf kullanıcının dijital kimliğinin bir parçası haline geliyor. Bu sadece müşteriyi elde tutmak değil, kimlik entegrasyonudur.
Değer Yaratma Tuzağı
Ancak gizli bir yapısal sorun var. Nature dergisinde yer alan araştırma, nostaljik yapay zekanın sıfır toplamlı piyasalarda işlediğini gösteriyor: yeni değer yaratmıyor, mevcut değeri yeniden dağıtıyor.
MyHeritage büyükbabanızın fotoğrafını canlandırdığında, yeni bir yaratıcılık için ödeme yapmazsınız. Mevcut yaratıcılığı üstün bir teknolojiyle yeniden işlemek için ödeme yapıyorsunuz.
Bu, sanat restorasyonunun dijital eşdeğeridir: karlı bir pazar, ancak yeni eserler üretmeyen bir pazar.
Stratejik çıkarımlar ince ama çok önemlidir:
- Pazar büyüklüğü sınırı: Pazar mevcut nostaljik içerik miktarı ile sınırlıdır
- Metalaşma riski: Teknoloji mükemmelleştirildiğinde, farklılaşma imkansız hale gelir
- İnovasyon borcu: Çığır açan Ar-Ge'ye daha az yatırım yapılması uzun vadeli kırılganlık yaratıyor
Yapay Kıtlığın İş Modeli
En ilginç içgörü zamanlama piyasasıyla ilgilidir. Nostaljik şirketler benzersiz bir zaman aralığından faydalanıyor: devasa dijital arşivlere sahip ancak kalitesi eskimiş ilk nesil biziz.
1990-2000'li yıllara ait fotoğraflar mevcut ancak grenli. Tanıdık videolar var ama titriyor. Bu, 'iyileştirme' hizmetleri için mükemmel bir fırtına.
Topaz Labs (AI fotoğraf geliştirme) bunu zekice paraya dönüştürdü: eski fotoğrafları geliştiren yazılım satarak 50 milyon dolarlık ARR. 80'lik marjlar çünkü çekirdek algoritma artık emtia, ancak uygulama uzmanlaşmış durumda.
20 yıl içinde, her şey 8K HDR olduğunda, bu pazar ortadan kalkacak. Şirketler bunu biliyor ve yapabildikleri sürece agresif bir şekilde hasat yapıyorlar.
Duygusal Lüks Hizmet Olarak Yapay Zeka
Bu şirketlerin gerçek iş inovasyonu teknolojik değil: yapay zekayı bir hizmetten lüks mala dönüştürmüş olmaları.
Kimsenin 1950'lerin fotoğraflarını canlandırmaya ihtiyacı yok. Ama gördükten sonra herkes istiyor. Var olmayan ihtiyaçlar için bir pazar yaratıldı.
HereAfter AI Ölü akrabalarla konuşmaları simüle eden sohbet robotları satıyor. Fiyat: 99 dolar kurulum + 9,99 dolar/ay. Müşteri tabanı: 50K+ ödeme yapan kullanıcı.
Bu devrimci bir teknoloji değil (GPT konuşmalar üzerinde ince ayar yaptı), devrimci bir konumlandırma: 'sohbet yapay zekasından' 'dijital ölümsüzlüğe'.
Endüstri için Stratejik Sonuçlar
Yapay nostaljiye doğru yaşanan bu kayma, yapay zekanın tüm rekabet ortamını yeniden tanımlıyor:
Büyük Teknoloji için:
- Google 'Google Fotoğraflar Sihirli Silgisi'ni başlattı (fotoğraflardan öğeleri kaldırın)
- Meta, ileriye dönük metaverse yerine 'gerçekçi avatarlara' büyük yatırım yapıyor
- Apple eski içerikleri yeniden işlemek için 'Memory Movies' yapay zekasını geliştiriyor
Yeni başlayanlar için:
- 'Yapay zeka yaratıcılık araçlarına' yönelik finansman 2023'te %23 düştü
- 'Yapay zeka hafızası/nostalji' için fonlama %156 oranında artmıştır.
- 'Yeni şeyler inşa etmekten' 'eski şeyleri iyileştirmeye' geçiş
Rekabette Gerileme Riski
Ancak sektörün hafife aldığı sistemik bir risk var.
Herkes nostalji için optimizasyon yaparsa, gerçek yeniliğe kim yatırım yapar? ArXiv araştırması, nostaljik tercihler üzerine eğitilmiş tavsiye sistemlerinin "sonraki döngülerde muhafazakar önyargıyı güçlendirdiğini" belgeliyor.
Sektör ölçeğinde bu şu anlama gelmektedir:
- Temel araştırmalar için daha az teşvik
- Uzun vadeli projelerden kısa vadeli projelere beyin göçü
- Çığır açan inovasyon kapasitesinin kademeli olarak erozyona uğraması
Yapay zekayı, gelecekteki küresel maksimumları feda ederek karlı ancak sınırlı bir yerel maksimum için optimize ediyor olmamız mümkündür.
Yapay Zeka Şirketleri için Stratejik Öneriler
Zaten nostalji pazarında olanlar için:
- Pazar doygunluğa ulaşmadan önce çeşitlendirme (zaman çizelgesi: 3-5 yıl)
- Veri hendeklerine yatırım yapmak (belirli tarihsel arşivler üzerinde münhasırlık)
- Gelecekteki uygulamalara aktarılabilir becerilerin geliştirilmesi
Girmeyi düşünenler için:
- Hizmet verilmeyen nişlere odaklanma (kurumsal nostalji, spor hatıraları)
- Dijitalleşmenin daha yeni olduğu coğrafyaları hedeflemek
- Özellikler üzerinde değil, belirli iş akışları üzerinde rekabet edin
Herkes için:
- Portföylerin 'konfor gelirleri' (nostalji) ve 'büyüme bahisleri' (inovasyon) arasında dengelenmesi
- Pazar doygunluk sinyallerinin izlenmesi
- Nostalji sonrası dönem için geçiş stratejisinin hazırlanması
Sonuç: Nostaljinin Geleceği
Yapay zeka nostaljisi geçici bir heves değildir. Dijital çağda duyguların ekonomik değeri hakkında derin gerçekleri ortaya koyan kalıcı bir kategoridir.
Ancak daha fazla inovasyon yapmadan bu süreci atlatan şirketler, zamana karşı bir oyun oynuyor demektir. Gerçek rekabet avantajı , geleceği icat etme yeteneğini kaybetmeden konfordan para kazanabilenlere gidecektir.
Stratejik soru, yapay zeka nostaljisine yatırım yapılıp yapılmayacağı değil, uzun vadeli inovasyon hattından ödün vermeden bunun nasıl yapılacağıdır.
Çünkü bundan 20 yıl sonra, toplayabildiğimiz tüm nostaljiyi tükettiğimizde, hala bizi şaşırtabilecek şirketler isteyeceğiz.
Kaynaklar:
